Can KIZILKAN*

Ankara, 3 Mayıs 2024

13 Mayıs 2024 tarihinde Yunan Başbakan Kiryakos Miçotakis ve heyetinin Ankara’ya ikili görüşme kapsamında Türkiye’ye gelmesi ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin kesinleşmesinin ardından hem Yunanistan’da hem de Türkiye’de beklentiler olumlu yönde görünmektedir.

Küresel ve bölgesel gelişmeler ışığında bu görüşme sonrası ikili liderin açıklamalarının pozitif yönde ve barışçıl mesajlar içermesi bekleniyor.

Yunanistan Başbakanının gelirken yanında taşıyacağı dosyalar hakkında ise olası kara suları genişlemesi meselesinin olmayacağı gözlenmektedir. Sürecin bir önceki safhasında Atina’da yapılan görüşme sonrası 7 Aralık 2023 tarihinde ‘Dostane İlişkiler ve İyi Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi’ imzalanmış[1] ve ikili diyalog kanallarının daima açık tutulması kararlaştırılmıştır.

Bu neticede ikili pozitif gündemin devam etmesi ve resmi kanallar aracılığıyla hem askeri hem siyasi istişarelerin devam edeceği ifade edilmesi muhtemel olarak beklenmektedir.

Yunanistan’ın tam da Türkiye ziyareti öncesi ‘Deniz Parkı’ projesinin ilanı Türkiye’de büyük tepkilere neden olmuş Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı resmi sayfasından tepki mesajı verilmiştir.[2] Sorunun devam niteliğinde egemenliği Yunanistan’a devredilmemiş ada, adacık ve coğrafi formasyonların tartışılmasının pozitif havayı bozacağı beklenebilir. Fakat Yunanistan’da Avrupa Seçimlerine[3] hazırlandığını göz önüne aldığımızda Yunan liderin beklenmedik bir şekilde Yunan kamuoyunu etkilemek adına bazı açıklamalar yapması da hiç şaşırtıcı olmayacaktır.

Brüksel’de yapılan zirve[4] sonrası K. Miçotakis Yunan basınına verdiği demeçte şu sözleri ifade etmiştir: “Yunanistan uluslararası hukuk ve deniz hukuku temelinde Ege’deki egemenlik haklarını kullanıyor. Türkiye’nin bu tamamen haksız tepkisi beni de şaşırtıyor. Atina’daki son konferansta taahhüt ettiğimiz gibi parkların oluşturulmasına devam edeceğiz.”[5] Ayrıca şu sözleri de eklemiştir: “Yunan-Türk ilişkilerinin tartışmasız ve ölçülebilir şekilde iyileşmesinin, Kıbrıs’taki Türkiye’nin konumu gibi, Türkiye’nin Kıbrıs adasının dışındaki Ege’deki Münhasır Ekonomik Bölgesi (MEB) konusundaki tutumlarının değiştiği ve ülkemiz için derinlemesine sorunlu olduğu teziyle birlikte işleyeceğini düşünmüyorum, ancak bu bizi olumlu bir ajanda inşa etmekten alıkoymuyor. Örneğin, yarın Midilli ve Doğu Ege adalarında olacağım, burada Türk vatandaşlarının vizesiz seyahat edebildiği için memnuniyet var.”[6] demeçlerini vermiştir.

Βununla beraber Yunan Başbakan Skai TV kanalının ana haber bülteni sunucusu ve gazeteci Sia Kosionis ile yaptığı röportajda Türk-Yunan ilişkilerinin yaklaşımı hakkındaki sorusuna ikili görüşmelerin gelişmesine: “Yunanistan’ın koşullarıyla gerçekleşiyor, Türkiye’nin koşullarıyla değil. Yunanistan bugün çok daha iyi silahlanmış ve donanımlı, çok daha güçlü müttefiklerle ve uluslararası itibarı yükseltilmiş bir şekilde ilerliyor. Evet, komşularımızla iyi ilişkiler kurmayı amaçlıyoruz, ancak egemenlik haklarından ve milli meselelerden ödün vermeden.”[7] diyerek görüşmelerde Türkiye’nin beklenilen meselelere Yunan tarafının konuşmaya dahi yanaşmadığı görülmektedir.

Yunanistan’ın ulusal meseleleri olarak gördüğü kara suları genişlemesi ve kıta sahanlığı meseleleri bununla beraber İsrail’e tam desteği bu noktada açıklamalarda dikkat edilecek hususlar olarak dikkat çekmektedir.

Devamında gazeteci Sia Kosionis 13 Mayıs’ta gerçekleşecek olan görüşmede Yunan Başbakanın hangi konuların gündeme geleceğini sorduğu soruya ise Miçotakis cevabına Türk-Yunan yakınlaşmasını bir adım ileriye daha götürerek başarılı bulduğu ‘Üç Konu’ hakkında konuşmayı planladığını ifade etmektedir. Bunlardan ilki, Yunan hava sahası üzerinden 12 ay boyunca Türk tarafından hiç ihlal edilmemesi. İkinci olarak göçmenlerin Yunan kıyılarına akışının gözle görülür bir şekilde sayıca azalması, üçüncü olarak da 10 Yunan adasını kapsayan vize uygulamasındaki ekonomik kazancın üstün bir başarı elde edilmesi konularıdır.[8]

Röportajda son olarak görüşmelerde genel havadan olumlu yönde söz etmekte ve hem Yunanistan’ın hem de Türkiye’nin devlet politikalarında Yunanistan’ın ilan edeceği ‘Deniz Parkı’ projesiyle ve bu görüşmelerle değişmeyeceğinden söz etmektedir.[9]

Yunanistan’da haziran ayında yapılacak olan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde iktidar partisi Yeni Demokrasi’nin kötü sonuç alması sonrası Yunanistan’da erken seçimlere gidilip gidilmeyeceği sorusuna ise Yunan Başbakan böyle bir durumda erken seçim olmayacağı yönünde bir beyanatta bulunmaktadır. Ayrıca S-300’lerin Ukrayna’ya gönderilmesi konusuna da değinen Miçotakis, Yunan hava sahası için büyük önem taşıdığını ifade ederek S-300’lerin Ukrayna’ya gönderilmeyeceğini de ekledi.[10]

Türkiye tarafını ise Cumhurbaşkanı Erdoğan 19 Nisan 2024 tarihinde basın mensuplarına verdiği demeçte: “Sayın Miçotakis’in ziyareti bir nevi iadeiziyarettir. ‘Bu iadeiziyaret de Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde önemli bir merhaledir’ diyebilirim. Bu önemli merhaleyle ilgili olarak da biz, ‘Türkiye-Yunanistan ilişkilerini çok daha iyi bir konuma nasıl taşıyabiliriz?’ bunları görüşme fırsatımız olacak”[11]  ifade etti.

Tüm bu gelişmeler ekseninde, Miçotakis ve Erdoğan arasındaki görüşmelerde Yunanistan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin karmaşıklığını ve zorluklarını yansıttığını göstermektedir. Her iki lider de Türk-Yunan uyuşmazlıklarında açıkça farklı görüşlere sahip olsalar da diyalog ve işbirliği çabalarını vurgulamaktalar. Miçotakis’in ifadeleri, olumlu gelişmelere rağmen, temel konularda farklılıkların devam ettiğini ve Yunanistan’ın egemenlik haklarını savunmaya devam edeceğini göstermektedir. Öte yandan, Erdoğan’ın ve Mitsotakis’in görüşme öncesi demeçlerindeki iyi dilekleri, görüşmelerin olumlu bir hava içinde gerçekleşeceğini ve her iki liderin de ilişkilerde iyimserlik ve yapıcı bir yaklaşım sergilemeye istekli olduğunu göstermektedir. Bu görüşmelerin, çekişmeli konuları ele alarak ve diyaloğu sürdürerek, Yunanistan ve Türkiye arasındaki ilişkilerde ilerleme sağlama potansiyeline sahip olduğunu kamuoyunda düşündürmektedir.

*Can Kızılkan, MSÜ Kara Harp Okulu Öğretim Görevlisi, MSÜ Alparslan Savunma Bilimleri ve Millî Güvenlik Enstitüsü Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Programı Doktora Öğrencisi.

[1] Esra Özsüer, Anadolu Ajansı, “GÖRÜŞ- Erdoğan-Miçotakis görüşmesi: 90 yıl sonra ilk büyük anlaşma” Kaynak:https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-erdogan-micotakis-gorusmesi-90-yil-sonra-ilk-buyuk-anlasma/3076832

[2] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “No: 58, 9 Nisan 2024, Yunanistan’ın Ege Denizi’nde İlan Edeceğini Duyurduğu Deniz Parkı Hk.”, Kaynak: https://www.mfa.gov.tr/no_-58_-yunanistan-in-ege-denizi-nde-ilan-edecegini-duyurdugu-deniz-parki-hk.tr.mfa

[3] European Elections.eu, “Avrupa Parlamentosu seçimleri 6-9 Haziran 2024’”, Kaynak: https://elections.europa.eu/

[4] Ertnews.gr, “18 Nisan 2024 Çarşamba Günü Brüksel’de Düzenlenen Avrupa Konseyi Olağanüstü Toplantısı”, Kaynak: https://www.ertnews.gr/live-oi-diloseis-tou-prothypourgou-meta-to-telos-tis-ektaktis-synodou-koryfis-tis-ee-2/

[5] Kathimerini.gr, “İ Sinantisis Miçotakis-Erdoğan”, Kaynak: https://www.kathimerini.gr/politics/562987291/stis-13-ma-oy-i-synantisi-mitsotaki-erntogan-stin-agkyra/

[6] Kathimerini.gr, “İ Sinantisis Miçotakis-Erdoğan”, Kaynak: https://www.kathimerini.gr/politics/562987291/stis-13-ma-oy-i-synantisi-mitsotaki-erntogan-stin-agkyra/

[7] Primeminister.gr “Başbakan Kiryakos Miçotakis’in SKAI TV Kanalının Ana Haber Bülteni Ve Gazeteci Sia Kosionis İle Röportajı”, Kaynak: https://www.primeminister.gr/2024/04/25/34121

[8] Primeminister.gr “Başbakan Kiryakos Miçotakis’in SKAI TV Kanalının Ana Haber Bülteni Ve Gazeteci Sia Kosionis İle Röportajı”, Kaynak: https://www.primeminister.gr/2024/04/25/34121

[9] Primeminister.gr “Başbakan Kiryakos Miçotakis’in SKAI TV Kanalının Ana Haber Bülteni Ve Gazeteci Sia Kosionis İle Röportajı”, Kaynak: https://www.primeminister.gr/2024/04/25/34121

[10] Hellasjournal.gr, “Mitsotakis: İ Ellada Den Prokite Na Stili Stin Ukrania Oute S-300 Oute Patriot, Profanos Ke Tha Anakirixoume Thalassia Parka Sto Egeo (Miçotakis: Yunanistan Ukrayna’ya Ne S-300 Ne de Patriot Göndermeyecektir, Her halükarda Ege’de Deniz Parkı İlan Edeceğiz”,         Kaynak:  https://hellasjournal.com/2024/04/mitsotakis-i-ellada-den-prokite-na-stili-stin-oukrania-oute-s-300-oute-patriot-profanos-ke-tha-anakirixoume-thalassia-parka-sto-egeo/

[11]Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Kaynak: https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/152045/cumhurbaskani-erdogan-cuma-namazini-hazreti-ali-camii-nde-kildi